Χωρισμός: Ο σημαντικός ρόλος του πατέρα στην ανάπτυξη του παιδιού

Στο παρών άρθρο θα επιχειρήσουμε να συζητήσουμε ένα από τα μεγαλύτερα θέματα της σύγχρονης εποχής. Τι συμβαίνει στα παιδιά όταν έχουν έναν απόντα πατέρα;

Αρκετοί ευπρεπείς και σώφρονες άνθρωποι έχουν μεγαλώσει με την πλήρη απουσία του πατέρα, έχοντας στο πλάι τους μία στοργική και αφοσιωμένη μητέρα, γεγονός το οποίο αποδεικνύει ότι οι μη "παραδοσιακές" οικογένειές μπορούν να λειτουργήσουν εξίσου καλά.

Ταυτόχρονα, όλο και περισσότερες έρευνες αποδεικνύουν ότι οι σωστοί μπαμπάδες προσφέρουν αρκετά και ξεχωριστά πράγματα στην ανατροφή, είτε ζουν στο ίδιο σπίτι με τα παιδιά, είτε ζουν αλλού, συμμετέχοντας βέβαια ενεργά στην ανατροφή τους. Τα αδέλφια προσδίδουν επίσης ορισμένα μοναδικά οφέλη στην ανάπτυξη ενός παιδιού.

Τι γίνεται λοιπόν όταν ο πατέρας απουσιάζει από τη ζωή ενός παιδιού, ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες;

Η επίδραση του πατέρα στην ανάπτυξη του παιδιού

Μελέτες του Fatherhood Project (μη κερδοσκοπικού προγράμματος πατρότητας που επιδιώκει να βελτιώσει την υγεία και την ευημερία των παιδιών και των οικογενειών, ενδυναμώνοντας τους πατέρες να είναι γνώστες, ενεργοί και συναισθηματικά δεσμευμένοι με τα παιδιά τους), καθώς και του αμερικανικού portal Phychology today, ερεύνησαν τις επιπτώσεις της παρουσίας του πατέρα κατά τη διάρκεια των διαφορετικών σταδίων ανάπτυξης των παιδιών.

• Η συμμετοχή του πατέρα σχετίζεται θετικά με την υγεία των βρεφών, μέσω των βελτιωμένων ποσοστών θηλασμού και της αύξησης βάρους στα πρόωρα βρέφη.
• Η συμμετοχή του πατέρα μέσω της σωστής ανατροφής των παιδιών (σαφή όρια και προσδοκίες) οδηγεί σε καλύτερα συναισθηματικά, ακαδημαϊκά, κοινωνικά και συμπεριφορικά αποτελέσματα για τα παιδιά.
• Τα παιδιά που αισθάνονται εγγύτητα με τον πατέρα τους έχουν:
• Διπλάσιες πιθανότητες να φοιτήσουν στην ανώτατη εκπαίδευση,
• 75% λιγότερες πιθανότητες να έχουν ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες στην εφηβική τους ηλικία.
• 80% λιγότερες πιθανότητες να περάσουν χρόνο στη φυλακή.
• 50% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν πολλαπλά συμπτώματα κατάθλιψης.
• Οι μπαμπάδες διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη του παιδιού. Η απουσία του πατέρα εμποδίζει την ανάπτυξη από την πρώιμη βρεφική ηλικία μέχρι και την ενηλικίωση. Η ψυχολογική βλάβη της απουσίας του πατέρα κατά την παιδική ηλικία θα παραμείνει σε όλη τη διάρκεια της ζωής.

• Η ποιότητα της σχέσης πατέρα-παιδιού έχει μεγαλύτερη σημασία από το συγκεκριμένο ποσό των ωρών που περνούν μαζί. Ακόμα και οι μπαμπάδες που δεν μένουν στο ίδιο σπίτι με τα παιδιά αλλά είναι ενεργοί, μπορούν να έχουν θετικές επιπτώσεις στην κοινωνική και συναισθηματική ευημερία των παιδιών, στην προσαρμογή της συμπεριφοράς καθώς και στην σχολική/ακαδημαϊκή επιτυχία τους.
• Τα υψηλά επίπεδα εμπλοκής του πατέρα συσχετίζονται με υψηλότερα επίπεδα κοινωνικότητας, αυτοπεποίθησης και αυτοελέγχου στα παιδιά. Τα παιδιά με ενεργούς μπαμπάδες είναι λιγότερο πιθανό να συμπεριφέρονται στο σχολείο ή να εμπλακούν σε επικίνδυνες συμπεριφορές στην εφηβεία.
• Η ενεργή συμμετοχή του πατέρα μειώνει τη συχνότητα των προβλημάτων συμπεριφοράς στα αγόρια, ενώ παράλληλα μειώνει και την παραβατικότητα τους.
• Η παρουσία και η ενεργή συμμέτοχή του πατέρα μειώνει τα ψυχολογικά προβλήματα και τα ποσοστά κατάθλιψης στις νεαρές γυναίκες.

Οι αρνητικές επιδράσεις της απουσίας του πατέρα.

Σύμφωνα με την έκθεση της UNICEF το 2007 για την ευημερία των παιδιών σε οικονομικά προηγμένες χώρες, τα παιδιά στις ΗΠΑ, τον Καναδά και το Ηνωμένο Βασίλειο κατατάσσονται εξαιρετικά χαμηλά σε ό,τι αφορά την κοινωνική και συναισθηματική ευημερία ειδικότερα. Πολλές θεωρίες έχουν διερευνηθεί για να εξηγήσουν την κακή κατάσταση των παιδιών αυτών. Ωστόσο, ένας παράγοντας που έχει αγνοηθεί σε μεγάλο βαθμό, ιδιαίτερα μεταξύ των υπευθύνων για τη χάραξη πολιτικής για τα παιδιά και την οικογένεια, είναι η επικράτηση και οι καταστροφικές συνέπειες της απουσίας του πατέρα στη ζωή των παιδιών.

Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι τα παιδιά χωρίς τους μπαμπάδες τους να είναι θετικά παρόντες στο σπίτι υποφέρουν πολύ. Ακόμη και πριν γεννηθεί ένα παιδί, η στάση του πατέρα σχετικά με την εγκυμοσύνη, οι συμπεριφορές κατά την προγεννητική περίοδο και η σχέση μεταξύ του πατέρα και της μητέρας τους μπορεί να επηρεάσουν έμμεσα τον κίνδυνο για δυσμενή έκβαση του τοκετού. Στην πρώιμη παιδική ηλικία είναι ευρέως γνωστό ότι τα παιδιά σχολικής ηλικίας με καλές σχέσεις με τους μπαμπάδες τους ήταν λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν κατάθλιψη, να εκδηλώσουν κακή συμπεριφορά ή να πουν ψέματα. Συνολικά, ήταν πολύ πιο πιθανό να εκδηλώσουν αντικοινωνική συμπεριφορά.

Ακόμη και ο πρώην πρόεδρος Τζορτζ Μπους αναφέρθηκε στο θέμα ενώ ήταν στην εξουσία, δηλώνοντας: «Τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, η έλλειψη πατέρα έχει αναδειχθεί ως ένα από τα μεγαλύτερα κοινωνικά μας προβλήματα.

Πολλοί που έχουν μεγαλώσει χωρίς την ενεργή παρουσία του πατέρα τους, παραδέχονται ότι έχουν παλέψει με αισθήματα εγκατάλειψης και χαμηλής αυτοεκτίμησης, λόγω της έλλειψης της αγάπης του πατέρα στη ζωή τους. Μερικοί έχουν στραφεί στα ναρκωτικά, το αλκοόλ, τις επικίνδυνες σεξουαλικές δραστηριότητες, τις ανθυγιεινές σχέσεις ή άλλες καταστροφικές συμπεριφορές προκειμένου να μετριάσουν τον πόνο από την έλλειψη του πατέρα.

Αν και η απουσία του πατέρα τους δεν αποτελεί μεμονωμένο παράγοντα κινδύνου, σίγουρα μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη των παιδιών. Αυτό που είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη είναι ότι ο ένας γονικός ρόλος δεν είναι πιο σημαντικός από τον άλλο.

Πηγές:

1.Hugh Wilson 26th April (2018)

2. Unicef (2007): Child poverty in perspective: An overview of child well-being in rich countries

3. Children's Bureau: A Father's impact on child Development (2023)

4. Edward Kruk Ph.D. (2012): Father Absence, Father Deficit, Father Hunger- The vital importance of paternal presence in children's lives.