Καρκίνος Προστάτη

Πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη. Τι είναι το PSA; Τι άλλαξε τα τελευταία έτη;

Ο καρκίνος του προστάτη συνεχίζει να αποτελεί ένα μείζον πρόβλημα υγείας, αφού αποτελεί τον συχνότερο καρκίνο (μετά τους δερματικούς καρκίνους) και τη δεύτερη αιτία θανάτου, μετά τον καρκίνο του πνεύμονα, στους άνδρες σε Ευρώπη και ΗΠΑ τουλάχιστον.

Ίσως η σημαντικότερη εξέλιξη των τελευταίων δεκαετιών στη διαχείριση αυτού του καρκίνου ήταν ανακάλυψη ενός απλού αιματολογικού δείκτη, του ειδικού προστατικού αντιγόνου, το γνωστό PSA, κατά το τέλος δεκαετίας του 70. Η χρήση αυτού του δείκτη άλλαξε ριζικά όλο το τοπίο.

Μέχρι τότε ο καρκίνος γινόταν αντιληπτός όταν είχαν εμφανιστεί τα συμπτώματα της νόσου, συνήθως σε προχωρημένο -μεταστατικό στάδιο ή στην καλύτερη περίπτωση όταν ο καρκίνος διεγνώσκετο κατά τη δακτυλική εξέταση ή τυχαία μετά από μία απλή προστατεκτομή (αδενοματεκτομή), που γινόταν για την ανακούφιση δυσουρικών ενοχλημάτων (προβλημάτων δηλαδή που σχετίζονταν με την ούρηση).Στις περισσότερες από τις παραπάνω περιπτώσεις, το στάδιο του καρκίνου κατά τη διάγνωση του, ήταν ήδη προχωρημένο ή και μεταστατικό με αποτέλεσμα τα περιθώρια θεραπείας του να είναι αρκετά περιορισμένα.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ;

Ο προστάτης είναι ένας μικρός αδένας στον άνδρα με σχήμα περίπου όσο ένα καρύδι. Βρίσκεται ακριβώς κάτω από την ουροδόχο κύστη και μπροστά από το ορθό και τον πρωκτό.

• Η ουρήθρα ξεκινά από την ουροδόχο κύστη, διαπερνά κάθετα τον προστάτη και φτάνει έως την έξοδο του ανδρικού μορίου.
• Ο προστάτης απελευθερώνει ένα υγρό που προστατεύει το σπέρμα. Κατά την εκσπερμάτιση, ο προστάτης διοχετεύει το υγρό αυτό προς την ουρήθρα και απορρίπτεται μαζί με τα σπερματοζωάρια με τη μορφή του σπέρματος.

• Περίπου 20% των ανδρών θα προσβληθούν κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
• Ο καρκίνος του προστάτη είναι μια νόσος που αντιμετωπίζεται.
• Η έγκαιρη διάγνωση συμβάλλει στην επιβίωση σε πολύ σημαντικό βαθμό.

ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

(αναλόγως αν επηρεάζονται ή όχι από τη συμπεριφορά)

Δεν επηρεάζονται

• Ηλικία: Η συχνότητα καρκίνου

του προστάτη αυξάνεται

παράλληλα με την ηλικία. Ο

κίνδυνος εμφάνισης σε >75

ετών είναι 1:7 άνδρες, ενώ σε

>85 ετών είναι 1: 5 άνδρες

• Κληρονομικότητα

(οικογενειακό ιστορικό)

• Φυλή

• Υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης

Επηρεάζονται

• Επάγγελμα

• Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα

νοσήματα

• Δίαιτα (ειδικά πλούσια σε

λίπη)

• Παχυσαρκία

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Στα αρχικά στάδια είναι συχνά χωρίς συμπτώματα. Όμως, επισκεφθείτε τον ιατρό σας αν παρατηρήσετε:

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Είναι μία διαδικασία που περιλαμβάνει μέτρηση PSA (προστατικού αντιγόνου), δακτυλική εξέταση και τέλος βιοψία προστάτη (με εντολή του ιατρού) η οποία βάζει και την οριστική διάγνωση.

1. Μέτρηση PSΑ

Ο όγκος του προστατικού αδένα αυξάνεται με την ηλικία κι έτσι παράγει περισσότερο PSA. Όμως από μόνο του το PSA δεν αποτελεί παρά ενδεχόμενο παράγοντα κινδύνου διότι αυξάνεται και στην καλοήθη υπερπλασία του προστάτη, στην προστατίτιδα.

Προϋποθέσεις πριν την εξέταση: Σεξουαλική αποχή 48 ώρες, να μην έχει

προηγηθεί δακτυλική εξέταση ούτε άλλες ιατρικές πράξεις όπως κυστεοσκόπηση ή

βιοψία, να μην έχουμε οδηγήσει ποδήλατο.

2. Δακτυλική εξέταση (DRE): ο γιατρός εισάγει με γάντια ένα δάκτυλο στον πρωκτό για να ελέγξει το μέγεθος του προστάτη και να αξιολογήσει οποιεσδήποτε ανωμαλίες. Όμως πάλι πρόκειται για ενδεχόμενο παράγοντα κινδύνου διότι ένα φυσιολογικό αποτέλεσμα DRE δεν αποκλείει τον καρκίνο του προστάτη.

3. Βιοψία: Λαμβάνονται μικρά δείγματα ιστού από τον προστάτη, με την καθοδήγηση υπερηχογραφήματος. Με την βιοψία τίθεται η οριστική διάγνωση, όμως επειδή πρόκειται για ενδονοσοκομειακή χειρουργική πράξη χρήζει εντολής ιατρού, ο οποίος θα λάβει υπόψη του το ιστορικό του ασθενούς, την κλινική εξέταση και το PSA προτού αποφασίσει.

ΠΡΟΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

Ουρολογική εξέταση και προσδιορισμός PSA στο αίμα, ετησίως στις ηλικίες άνω των 50 ετών.

• Άνδρες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη, οι εξετάσεις αυτές πρέπει να γίνονται ετησίως μετά την ηλικία των 40 ετών.

Εικόνα 1. Γραφική παράσταση της θνητότητας (ποσοστό θανάτων από τη νόσο) διαφόρων καρκίνων κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών στις ΗΠΑ. Ο καρκίνος του προστάτη απεικονίζεται με την καφέ γραμμή (2η αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες). Παρατηρείται η μείωση της θνητότητας από τα μέσα της δεκαετίας του 90. Αυτή αποδόθηκε στη χρήση του PSA. Με την κόκκινη γραμμή απεικονίζεται ο καρκίνος του πνεύμονα (1η αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες) και με τη μπλε γραμμή ο καρκίνος του παχέος εντέρου (3η αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες)  

ΠΡΟΛΗΨΗ

Ο καρκίνος του προστάτη δεν μπορεί να προληφθεί. Όμως υπάρχουν κατάλληλα μέτρα για να μειώσετε τον κίνδυνο που διατρέχετε ή να επιβραδύνετε την εξέλιξη της νόσου:

- υγιεινή διατροφή,

- άσκηση/ σωματική δραστηριότητα και

- προ συμπτωματικός έλεγχος

ΠΡΟΛΗΨΗ – ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Μειώστε την κατανάλωση τροφών υψηλής περιεκτικότητας σε λίπος,

• Έμφαση στα φρούτα, στα λαχανικά και στις φυτικές ίνες ολικής αλέσεως,
• Προτιμήστε τροφές που είναι πλούσιες σε λυκοπένιο, μια αντιοξειδωτική ουσία, όπως προϊόντα ντομάτας, γκρέιπφρουτ, καρπούζι κλπ.
• Το σκόρδο και τα λαχανικά, όπως το μπρόκολο, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το λάχανο και το κουνουπίδι έχουν επίσης αντικαρκινική δράση.

ΠΡΟΛΗΨΗ – ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

Η άσκηση ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και βελτιώνει την κυκλοφορία, λειτουργίες που διαδραματίζουν ρόλο και στην πρόληψη του καρκίνου προστάτη

• Βοηθά την πρόληψη της παχυσαρκίας, που αποτελεί παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση ορισμένων μορφών καρκίνου
• Τακτική άσκηση, τουλάχιστον 30' τουλάχιστον 3 ημέρες την εβδομάδα, ενδέχεται να ελαχιστοποιεί τα συμπτώματα και να ελαττώνει την πιθανότητα διόγκωσης του προστατικού αδένα ή της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη.

Πηγές: Τμήμα Δημόσιας Υγιεινής & Προαγωγής Υγείας Δ/νση Δημόσιας Υγείας Περιφερειακής Ενότητας Ανατολικής Αττικής.

Άλκης Γρηγοράκης, MD, PhD, FEBU, Ουρολόγος Ανδρολόγος, Συνεργάτης Κλινικής ΡΕΑ